post documenta: contemporary arts as territorial agencies
post documenta: οι σύγχρονες τέχνες ως φορείς εδαφικότητας
Μια συνεργασία της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) και της Ακαδημίας Καλών Τεχνών Λειψίας (HGB), στα πλαίσια του προγράμματος της Γερμανικής Υπηρεσίας Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD) «Πανεπιστημιακές συνεργασίες με την Ελλάδα 2020 -2022»
Επιστημονικοί Υπεύθυνοι: Επ. Καθ. Νίκος Αρβανίτης (ΑΣΚΤ), Prof. Joachim Blank (HGB)
Επιστημονικοί Συνεργάτες: Ελένη Μιχαηλίδη (ΑΣΚΤ), Olga Vostretsova (HGB)
Το εκπαιδευτικό και ερευνητικό πρόγραμμα post documenta: contemporary arts as territorial agencies εστιάζει στη διαπολιτισμική ανταλλαγή ανάμεσα σε φοιτητές και ακαδημαϊκό προσωπικό της Ακαδημίας Καλών Τεχνών Λειψίας και της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας. Στόχος του είναι να δημιουργήσει μια πλατφόρμα πειραματικής καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, έρευνας, παραγωγής, και διάχυσης, που θα προάγει τη συνεργασία και τον κριτικό διάλογο πάνω στις σύγχρονες προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε από κοινού. Το πρόγραμμα είναι τριετές και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, με εκπαιδευτικά ταξίδια, διαλέξεις, εργαστήρια, podcasts, εκθέσεις, εκδόσεις, διαδικτυακά projects και δημόσιες εκδηλώσεις.
Αφετηρία του προγράμματος είναι μια κριτική επανεξέταση της «κληρονομιάς» της documenta 14, προσανατολισμένη στην καλλιτεχνική πρακτική. Η εδαφική επέκταση της documenta στην Αθήνα το 2017, την πρώτη φορά που αυτή η μέγα-έκθεση έλαβε χώρα εξίσου σε μια πόλη εκτός του Κάσελ της Γερμανίας, μπορεί να γίνει κατανοητή ως χειρονομία αλληλεγγύης που ωστόσο φέρει μετααποικιακές συνδηλώσεις. Η περίπτωση της d14 ανέδειξε αντιφάσεις που είναι εγγενείς στο πεδίο της σύγχρονης τέχνης, και αποτύπωσε τις εύθραυστες ισορροπίες ανάμεσα στις σύγχρονες κοινωνίες και τις καλλιτεχνικές κοινότητες.
Οι θεσμοί της τέχνης και του πολιτισμού αποτελούν στρατηγικά συναφείς παράγοντες των εδαφικών και χωρικών πολιτικών που διαπερνούν τα τοπικά, διατοπικά και διεθνή επίπεδα. Ως αποτέλεσμα αυτών των διεργασιών, η αναδιάρθρωση των αστικών χώρων διαβίωσης έχει καταστεί βασικό στοιχείο της ζωής στην πόλη – ως πηγή ευκαιριών αλλά και ως συντελεστής πίεσης. Ο εξευγενισμός των πόλεων συχνά στρέφεται εν τέλει ενάντια στους ίδιους τους παράγοντες που συνέβαλαν στη δημιουργία του – όπως στο Βερολίνο τη δεκαετία του ’90, οι καλλιτεχνικές κοινότητες στην Αθήνα και τη Λειψία έχουν συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας έντονης αστικής ανάπτυξης.
Στο πλαίσιο της ύστερης καπιταλιστικής οικονομίας και ως συνέπεια της παγκόσμιας κυκλοφορίας αγαθών, της εκτεταμένης κινητικότητας, της εντατικής ψηφιοποίησης και της ευρέως διαδεδομένης συνδεσιμότητας, βιώνουμε έναν κοσμοπολιτισμό που οδηγεί σε μια επιταχυνόμενη διαφοροποίηση σωμάτων, χώρων και εδαφών. Ο τουρισμός και οι διεθνείς πολιτιστικές βιομηχανίες δεν ενθαρρύνουν μόνο τις επιθυμητές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, την αυξημένη κινητικότητα και τη διευρυμένη προβολή του καλλιτεχνικού έργου. Παράλληλα, συνεισφέρουν σημαντικά στην υπερεκμετάλλευση των πόρων του πλανήτη με σοβαρό αντίκτυπο στο περιβάλλον.
Η κλιματική κρίση καθιστά επιτακτική την ανάγκη να αναγνωρίσουμε τις συνέπειες του διεθνώς δικτυωμένου συστήματός μας. Με βάση την έννοια του διατοπικού (interlocal), οι δύο ακαδημίες τέχνης πρόκειται να εμπλακούν από κοινού σε ένα κριτικό διάλογο πάνω στις επιπτώσεις της δραστηριότητας αυτής ως δρώσες δυνάμεις (agents), δοκιμάζοντας εναλλακτικές μεθόδους στην πράξη. To προσωρινό, ευέλικτο και πειραματικό δίκτυο που θα συγκροτηθεί κατά τη διάρκεια του προγράμματος ανάμεσα στις δύο σχολές, θα απευθύνεται παράλληλα και στις τοπικές καλλιτεχνικές σκηνές των δύο πόλεων, ως κομμάτια της διεθνούς δομής της βιομηχανίας της τέχνης.
Στο πλαίσιο των εξελισσόμενων κοινωνικών και πολιτικών «κρίσεων», είτε οικονομικών, προσφυγικών, περιβαλλοντικών, ή επιδημιολογικών, θέτουμε τα ερωτήματα: Τί και πώς μπορούμε να μάθουμε ο ένας από τον άλλον για να μετατρέψουμε τις δυστοπικές σκέψεις σε θετικές δυνάμεις για ένα κοινό μέλλον; Τι είναι η καλλιτεχνική πράξη και πως μπορεί να παραμείνει επαρκής και επίκαιρη, για να συνεισφέρει στην διαμόρφωση ενός βιώσιμου και κοινωνικά δίκαιου κόσμου;