Κανονισμός διδακτορικών σπουδών

Η διαδικασία επιλογής υποψηφίων διδακτόρων και οι προϋποθέσεις απονομής Διδακτορικού Διπλώματος (ΔΔ) στο Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης ρυθμίζονται από το Ν. 4485/2017, όπως ισχύει, και από τον παρόντα Κανονισμό, και εξειδικεύονται με αποφάσεις της Συνέλευσης του Τμήματος.

Οι υποψήφιοι διδάκτορες πρέπει να είναι πτυχιούχοι ελληνικών Πανεπιστημίων ή αναγνωρισµένων οµοταγών Ιδρυµάτων άλλων χωρών. Βασικό προαπαιτούµενο είναι η κατοχή Διπλώματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΜΣ). Πτυχιούχοι ΑΤΕΙ, ΑΣΠΑΙΤΕ ή ισότιμων Σχολών μπορούν να γίνουν δεκτοί ως υποψήφιοι διδάκτορες, εφόσον είναι κάτοχοι ΔΜΣ. Κατ’ εξαίρεση, γίνονται δεκτοί και υποψήφιοι με αναγνωρισμένο ερευνητικό ή συγγραφικό έργο.

Οι υποψήφιοι µε δική τους πρωτοβουλία συµπληρώνουν και υποβάλλουν στη Γραµµατεία του Τµήµατος, κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Φεβρουάριο κάθε ακαδημαϊκού έτους, σχετική αίτηση συνοδευόμενη από αναλυτική ερευνητική  πρόταση (έως 15 σελίδες), βιογραφικό σηµείωµα και πιστοποιητικά σπουδών. Τίτλοι σπουδών που έχουν χορηγηθεί από αναγνωρισμένα ομοταγή Ιδρύματα του εξωτερικού, θα πρέπει να φέρουν τις νόμιμες θεωρήσεις και να συνοδεύονται από επίσημες μεταφράσεις και τις αποφάσεις ισοτιμίας. Στην αίτηση αναγράφεται ο προτεινόμενος τίτλος, η προτεινόμενη γλώσσα εκπόνησης, καθώς και ο προτεινόμενος Επιβλέπων της διατριβής. Η αίτηση και η αντίστοιχη ερευνητική πρόταση υποβάλλονται στην ελληνική γλώσσα.

Η διαδικασία επιλογής και η τελική απόφαση εξαρτώνται από τα απαιτούµενα προσόντα του υποψηφίου όπως προσδιορίζονται παρακάτω, και κυρίως από τη βούληση µέλους ΔΕΠ να αναλάβει την επίβλεψη της συγκεκριµένης διατριβής.

Σε ειδικές περιπτώσεις (λχ. σε περιπτώσεις υποψηφίων με διεθνώς αναγνωρισμένο ερευνητικό ή συγγραφικό έργο) και μετά από αιτιολογημένη απόφαση της Συνέλευσης, μπορεί να γίνει δεκτός ως υποψήφιος διδάκτορας και μη κάτοχος ΔΜΣ.

Βασικά κριτήρια για την επιλογή των υποψηφίων, τα οποία λαµβάνονται οπωσδήποτε υπόψη, είναι:

α) Ο γενικός βαθµός του ΔΜΣ, ο οποίος δεν πρέπει να είναι κατώτερος του επτά (7), χωρίς υπολογισµό της μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας της οποίας ο βαθµός επίσης δεν πρέπει να είναι κατώτερος του επτά (7).

β) Άριστη γνώση (Γ2/C2) μίας ξένης γλώσσας και πολύ καλή (Γ1/C1) γνώση μίας δεύτερης ξένης γλώσσας. Η υποβολή αναγνωρισμένου πιστοποιητικού γνώσης των ξένων γλωσσών απαλλάσσει τον υποψήφιο από την υποχρέωση συμμετοχής σε γραπτή εξέταση -απόδοση στα ελληνικά κειμένου τριακοσίων (300) περίπου λέξεων- διάρκειας μίας (1) ώρας. Ολοκληρωµένες σπουδές σε οµοταγές εκπαιδευτικό Ίδρυµα άλλης χώρας αποτελούν επαρκή απόδειξη για την απαιτούµενη γνώση της γλώσσας στην οποία έγιναν οι σπουδές. Για τους αλλοδαπούς υποψηφίους απαιτείται, επιπλέον, η καλή και πιστοποιημένη γνώση της ελληνικής γλώσσας.

Συµπληρωµατικά κριτήρια για την επιλογή των υποψηφίων είναι ιδίως:

α) Δηµοσιεύσεις σε έγκυρα επιστηµονικά περιοδικά.

β) Ανακοινώσεις σε έγκυρα επιστηµονικά συνέδρια.

γ) Λοιπή ερευνητική δραστηριότητα.

Η Συνέλευση του Τμήματος, αφού λάβει υπόψη τις αιτήσεις που έχουν υποβληθεί, τις κατηγοριοποιεί με βάση τη συνάφεια του ερευνητικού αντικειμένου, και ορίζει μία 3μελή Επιτροπή ανά κατηγορία αιτήσεων. Κάθε 3μελής Επιτροπή, που αποτελείται από μέλη ΔΕΠ του Τμήματος, εξετάζει τις αντίστοιχες αιτήσεις και τα συνυποβαλλόμενα έγγραφα και καλεί τους υποψηφίους σε συνέντευξη. Κατόπιν υποβάλλει στη Συνέλευση του Τμήματος αναλυτικό υπόμνημα, στο οποίο αναγράφονται οι λόγοι για τους οποίους κάθε υποψήφιος πρέπει ή δεν πρέπει να γίνει δεκτός, καθώς και ο προτεινόμενος Επιβλέπων, εφόσον αυτός δεν έχει προταθεί από τον υποψήφιο. Η Συνέλευση του Τμήματος, αφού λάβει τη γνώμη του προτεινόμενου Επιβλέποντος, τη συνεκτιμά με το υπόμνημα της Επιτροπής και εγκρίνει ή απορρίπτει αιτιολογημένα την αίτηση κάθε υποψηφίου. Στην εγκριτική απόφαση ορίζεται και η γλώσσα συγγραφής της κάθε διατριβής.

Η Συνέλευση ορίζει, επίσης, για κάθε υποψήφιο διδάκτορα 3μελή Συµβουλευτική Επιτροπή (ΣΕ). Ένα από τα μέλη της Επιτροπής είναι ο Επιβλέπων ο οποίος μπορεί να ανήκει στη βαθµίδα του καθηγητή, του αναπληρωτή καθηγητή ή του επίκουρου καθηγητή της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) ή άλλου ΑΕΙ, ή μπορεί να είναι ερευνητής βαθμίδας Α’, Β’ ή Γ’ ο οποίος υπηρετεί σε ερευνητικό κέντρο του άρθρου 13Α του Ν. 4310/2914. Τα άλλα δύο (2) μέλη της Επιτροπής µπορεί να είναι µέλη ΔΕΠ από τις τρεις πρώτες βαθμίδες του Τµήµατος ή άλλων Τµηµάτων ΑΕΙ, ή καθηγητές αναγνωρισμένων ως ομοταγών Ιδρυμάτων της αλλοδαπής, κάτοχοι Διδακτορικού Διπλώματος, ή ερευνητές των βαθμίδων Α’, Β’ ή Γ’ από ερευνητικά κέντρα του άρθρου 13Α του Ν. 4310/2014 ή από αναγνωρισμένα ερευνητικά κέντρα ή ινστιτούτα της αλλοδαπής, με το ίδιο ή συναφές γνωστικό αντικείμενο με την υπό κρίση διατριβή. Στη ΣΕ μετέχει τουλάχιστον ένα (1) μέλος ΔΕΠ του Τμήματος Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης. Κάθε μέλος ΔΕΠ του Τμήματος μπορεί να επιβλέπει μέχρι πέντε (5) το πολύ υποψήφιους διδάκτορες.

Αν για οποιονδήποτε λόγο ο Επιβλέπων εκλείψει ή διαπιστωμένα αδυνατεί να τελέσει χρέη Επιβλέποντος για μεγάλο χρονικό διάστημα και, σε κάθε περίπτωση, για διάστημα όχι μικρότερο του έτους, η Συνέλευση του Τμήματος, εκτιμώντας τις περιστάσεις, αναθέτει σε άλλον την επίβλεψη, ύστερα από αίτηση του υποψήφιου διδάκτορα και γνώμη του προτεινόμενου Επιβλέποντος, διαφορετικά σε ένα από τα άλλα δύο (2) μέλη της ΣΕ, ακόμη και καθ’ υπέρβαση του προβλεπόμενου για κάθε Επιβλέποντα μέγιστου αριθμού υποψηφίων διδακτόρων. Αν ο αρχικός Επιβλέπων μετακινηθεί σε άλλο ΑΕΙ ή Τμήμα ΑΕΙ ή συνταξιοδοτηθεί, συνεχίζει να τελεί χρέη Επιβλέποντος των διατριβών που είχε αναλάβει, και ο τίτλος απονέμεται από το ΑΕΙ, στο οποίο ανήκει το Τμήμα, όπου ξεκίνησε η εκπόνηση της κάθε διατριβής.

Η περαιτέρω διαδικασία καθορίζεται, με βάση τις διατάξεις του Ν. 4485/2017, ως εξής:

Η χρονική διάρκεια για την εκπόνηση της διατριβής δεν µπορεί να είναι µικρότερη από τρία (3) πλήρη ημερολογιακά έτη από την ηµεροµηνία ορισμού της Συμβουλευτικής Επιτροπής. Γλώσσα της διατριβής είναι η ελληνική, εκτός αν με απόφαση της Συνέλευσης οριστεί άλλως.

Με αίτηση του υποψηφίου, στο τέλος κάθε έτους, είναι δυνατόν, μετά από σχετική εισήγηση της ΣΕ και ειδικά αιτιολογημένη απόφαση της Συνέλευσης, να µην προσµετρηθεί, σε περίπτωση ανωτέρας βίας ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις, τµήµα του χρόνου που έχει διαρρεύσει. Αναστολή φοίτησης κατά τα ανωτέρω δίνεται για διάστημα μέχρι δώδεκα (12) μήνες συνολικά.

Ο υποψήφιος διδάκτορας, κάθε έτος, παρουσιάζει προφορικά ενώπιον της ΣΕ αναλυτικό υπόμνημα, το οποίο υποβάλλει και εγγράφως, αναφορικά με την πρόοδο της διδακτορικής του διατριβής. Αντίγραφο του υπομνήματος, σχόλια επ’ αυτού από τον Επιβλέποντα ή τη ΣΕ, καθώς και η αντίστοιχη έκθεση προόδου υπογεγραμμένη από τα μέλη της ΣΕ, καταχωρούνται στον ατομικό φάκελο του υποψηφίου.

Το θέµα της διδακτορικής διατριβής µπορεί να αλλάξει µε αιτιολογηµένη αίτηση του υποψηφίου προς τη Συνέλευση και έπειτα από συνεννόησή του µε τη ΣΕ, η οποία και εισηγείται σχετικά.

Ο υποψήφιος διδάκτορας έχει υποχρέωση, όταν του ζητηθεί, να προσφέρει εκπαιδευτικές υπηρεσίες στο Τμήμα.

Οι διδακτορικές σπουδές προσφέρονται δωρεάν. Οι υποψήφιοι διδάκτορες έχουν μέχρι πέντε (5) πλήρη ακαδημαϊκά έτη από την πρώτη εγγραφή τους, όλα τα δικαιώματα και τις παροχές που προβλέπονται και για τους φοιτητές του δεύτερου κύκλου σπουδών. Μέχρι και πέντε (5) έτη μετά την ολοκλήρωση της διδακτορικής τους διατριβής, διατηρούν δικαιώματα πρόσβασης, δανεισμού και χρήσης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών.

Μετά την κατάθεση της διατριβής (σε οκτώ αντίτυπα) από τον υποψήφιο διδάκτορα στη Γραµµατεία του Τµήµατος αποφασίζεται από τη Συνέλευση του Τμήματος, µε πρόταση της Συµβουλευτικής Επιτροπής, ο ορισµός 7µελούς Εξεταστικής Επιτροπής για την κρίση της διατριβής. Στην Εξεταστική Επιτροπή συµµετέχουν τα µέλη της ΣΕ, εκτός από τα αφυπηρετήσαντα μέλη αυτής, και τα υπόλοιπα τέσσερα (4) ορίζονται από τη Συνέλευση. Τα αφυπηρετήσαντα μέλη της ΣΕ αντικαθίστανται με την ίδια απόφαση της Συνέλευσης από ισάριθμα μέλη που πληρούν τα κριτήρια ορισμού τους ως μελών ΣΕ όπως αυτά προβλέπονται στον παρόντα Κανονισμό με βάση το δεύτερο και το τρίτο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 39 του Ν. 4485/2017. Τα υπόλοιπα τέσσερα (4) μέλη της 7μελούς Εξεταστικής Επιτροπής µπορεί να είναι µέλη ΔΕΠ από τις τρεις πρώτες βαθμίδες του Τµήµατος ή άλλων Τµηµάτων ΑΕΙ, ή καθηγητές αναγνωρισμένων ως ομοταγών Ιδρυμάτων της αλλοδαπής, κάτοχοι Διδακτορικού Διπλώματος, ή ερευνητές των βαθμίδων Α’, Β’ ή Γ’ από ερευνητικά κέντρα του άρθρου 13Α του Ν. 4310/2014 ή από αναγνωρισμένα ερευνητικά κέντρα ή ινστιτούτα της αλλοδαπής, με το ίδιο ή συναφές γνωστικό αντικείμενο με την υπό κρίση διατριβή.

Μετά την παρέλευση 30 ηµερών και πάντως όχι περισσότερων από 45 από τη συγκρότηση της Εξεταστικής Επιτροπής, ο Πρόεδρος του Τμήματος συγκαλεί µε ειδική πρόσκληση την Εξεταστική Επιτροπή σε καθορισµένο τόπο και χρόνο, όπου ο υποψήφιος διδάκτωρ αναπτύσσει δηµόσια και προφορικά τη διατριβή του. Οι προθεσµίες αυτές µπορούν να παραταθούν κατά 45 το πολύ µέρες ύστερα από έγκριση της Συνέλευσης.

Η δηµόσια προφορική δοκιµασία του υποψηφίου αναγγέλλεται µία (1) τουλάχιστον εβδοµάδα νωρίτερα µε ανακοίνωση της Γραμματείας του Τµήµατος στους πίνακες ανακοινώσεων της Σχολής και του Τµήµατος. Μπορεί επίσης να αναγγελθεί µε σχετική δηµοσίευση σε εφηµερίδες.

Κατά την προφορική δοκιµασία ο υποψήφιος αναπτύσσει το θέµα του ενώπιον της Εξεταστικής Επιτροπής και του κοινού µέσα σε 45 λεπτά το πολύ και απαντά σε ερωτήσεις της Εξεταστικής Επιτροπής. Η διάρκεια των ερωταποκρίσεων δεν πρέπει να ξεπερνά τη µία και µισή ώρα. Κατά την ανάπτυξη του θέµατος και κατά τη συζήτηση ο υποψήφιος µπορεί να κάνει χρήση εποπτικών µέσων. Η διαδικασία της δημόσιας υποστήριξης προϋποθέτει τη φυσική παρουσία των τεσσάρων (4) τουλάχιστον μελών της Εξεταστικής Επιτροπής, ενώ τα λοιπά μέλη μπορούν να συμμετέχουν και μέσω τηλεδιάσκεψης. Τα αφυπηρετήσαντα μέλη της ΣΕ, που έχουν αντικατασταθεί κατά τα ανωτέρω προβλεπόμενα, μπορεί να παρίστανται κατά τη συνεδρίαση χωρίς δικαίωμα ψήφου.

Μετά την παραπάνω διαδικασία, η Εξεταστική Επιτροπή αποσύρεται για να αποφασίσει αν η διατριβή και η υποστήριξή της από τον υποψήφιο ήταν επιτυχής. Η Επιτροπή κρίνει τη διατριβή ως προς την ποιότητα, την πληρότητα, την πρωτότυπη σκέψη και τη συμβολή της στην επιστήμη και με βάση αυτά τα κριτήρια την εγκρίνει, με πλειοψηφία πέντε (5) τουλάχιστον από τα μέλη της. Στη συνεδρίαση προεδρεύει το αρχαιότερο από τα µέλη της Επιτροπής.

Εφόσον το αποτέλεσµα της ψηφοφορίας είναι θετικό, η Επιτροπή αποφασίζει κατά πλειοψηφία για το βαθµό (άριστα, λίαν καλώς, καλώς) της διατριβής.

Η Επιτροπή, µε ευθύνη του Προέδρου της, συντάσσει πρακτικό, όπου καταγράφονται µε συντοµία και σαφήνεια η εισήγηση του Επιβλέποντα, η διαδικασία της υποστήριξης της διατριβής, τα κύρια σηµεία της συζήτησης και η αιτιολόγηση ψήφου των µελών της Επιτροπής. Τα µέλη της Εξεταστικής Επιτροπής που ενδεχοµένως µειοψήφησαν καταθέτουν αναλυτικό σηµείωµα στο οποίο εξηγούν τους λόγους της διαφωνίας τους. Το πρακτικό υπογράφεται από όλα τα µέλη της Επιτροπής και διαβιβάζεται στη Συνέλευση.

Αν η διατριβή εγκριθεί, ο υποψήφιος έχει υποχρέωση, προκειµένου να του απονεµηθεί ο τίτλος του διδάκτορα, να καταθέσει στη Γραµµατεία του Τµήµατος έξι (6) αντίτυπα της διατριβής επιπλέον, τα οποία µε δική της φροντίδα διανέµονται ως εξής:

-Ένα (1) στη Βιβλιοθήκη της ΑΣΚΤ, καθώς και σε ψηφιακό μέσο.

-Δύο (2)  στην Εθνική Βιβλιοθήκη.

-Δύο (2) στη Βιβλιοθήκη της Βουλής.

-Ένα (1) στο Κέντρο Τεκµηρίωσης του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών, καθώς και σε ψηφιακό μέσο.

Προτού χορηγηθεί το έγγραφο του τίτλου του διδάκτορα, ο ενδιαφερόµενος, µε την φροντίδα του Τµήµατος, πρέπει να συµπληρώσει ειδικό έντυπο του Κέντρου Τεκµηρίωσης (ΚΤ) του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών (ΕΙΕ) µε περίληψη της διατριβής και επιστηµονικά στοιχεία που αφορούν στο περιεχόµενό της. Το έντυπο αυτό, καθώς και ένα αντίτυπο της διατριβής, αποστέλλονται από τη Γραµµατεία του Τµήµατος στο ΚΤ του ΕΙΕ για την ενηµέρωση του Εθνικού Αρχείου Ελληνικών Διδακτορικών Διατριβών.

Ως ημερομηνία ανακήρυξης θεωρείται η ημερομηνία εξέτασης της διατριβής από την 7μελή Επιτροπή και ημερομηνία αναγόρευσης η ημερομηνία συνεδρίασης της Συνέλευσης. Στον διδάκτορα μπορεί να χορηγείται, πριν από την καθομολόγηση, βεβαίωση ότι έχει περατώσει επιτυχώς τη διατριβή του.

Η ορκωµοσία και η αναγόρευση του υποψηφίου σε διδάκτορα γίνεται, παρουσία του Πρύτανη ή του αρμόδιου Αντιπρύτανη, του Κοσμήτορα και προσκεκλημένων, µε την ανάγνωση του πρακτικού της Εξεταστικής Επιτροπής σε ειδική δηµόσια συνεδρίαση της Συνέλευσης η οποία συγκαλείται από τον Πρόεδρο του Τμήματος. Η καθοµολόγηση του διδάκτορα έχει ως εξής:

Αξιωθείς του Διπλώµατος του διδάκτορος του Τµήµατος Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της ΑΣΚΤ, ορκίζοµαι ότι θα καταβάλλω κάθε προσπάθεια για την προαγωγή της επιστήµης που επέλεξα να θεραπεύσω και εν γένει του πολιτισµού. Η έρευνά µου θα είναι πάντα προσανατολισµένη στην αναζήτηση των αξιών της αυθεντικότητας και της αλήθειας, τις οποίες πάντα θα υπηρετώ µε στόχο τη βελτίωση και προαγωγή της επιστήμης και του πολιτισμού.

Στο Διδακτορικό Δίπλωμα αναφέρεται το Ίδρυμα, η Σχολή, το Τµήµα, ο α/α, το όνοµα, το πατρώνυµο, ο τόπος καταγωγής, το γνωστικό αντικείµενο, ο τίτλος της διατριβής, ο βαθµός και η ηµεροµηνία απονοµής. Υπογράφεται από τον Πρύτανη, τον Κοσμήτορα, τον Πρόεδρο του Τµήµατος και τον Προϊστάµενο Γραµµατείας του Τμήματος.
Το ΔΔ µπορεί να χορηγείται και σε περγαµηνή, αν τούτο ζητηθεί από τον ίδιο τον διδάκτορα, ο οποίος στην περίπτωση αυτή καταβάλλει την αξία της, όπως αυτή καθορίζεται κάθε φορά αρμοδίως.
Στο ΔΔ επισυνάπτεται Παράρτημα Διπλώματος στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, σύμφωνα με τους ορισμούς του Ν. 3374/2005 όπως ισχύει, υπόδειγμα του οποίου επισυνάπτεται στον παρόντα Κανονισμό και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του.

Η προσέγγιση, το περιεχόμενο και τα αποτελέσματα της διδακτορικής διατριβής αποτελούν προϊόν προσωπικής δημιουργικής εργασίας του φοιτητή που διατηρεί τα πνευματικά δικαιώματα σε κάθε μορφή μελλοντικής αξιοποίησής της (πχ. δημοσιεύσεις, εφαρμογή κ.λπ.) υπό την προϋπόθεση της αναφοράς του Τμήματος, του Επιβλέποντα και των λοιπών μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής. Ενδεχόμενη τεκμηριωμένη αποκάλυψη εκτενούς αντιγραφής χωρίς ουσιαστική πρωτότυπη συμβολή συνιστά λόγο ακυρότητας του τίτλου ανεξάρτητα από το χρόνο απόκτησής του. Οι
Επιβλέποντες και τα λοιπά μέλη των Συμβουλευτικών Επιτροπών παρέχουν κατευθύνσεις για την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής χωρίς να συμμετέχουν στην εκπόνηση και, κατ’ επέκταση, να διεκδικούν πνευματικά δικαιώματα επ’ αυτής.

Υποψήφιοι διδάκτορες που έχουν ήδη γίνει δεκτοί στο Τμήμα πριν την έγκριση του παρόντος Κανονισμού, εντάσσονται στις διατάξεις αυτού ανάλογα με το στάδιο στο οποίο ευρίσκονται και εφόσον δεν έχει οριστεί για αυτούς, κατά την έναρξη ισχύος του Ν. 4485/2017, η αντίστοιχη 7αμελής Εξεταστική Επιτροπή.